FRUŠKA GORA - NACIONALNI PARK
U ravničarskoj Vojvodini. Fruška gora predstavlja pravi dar prirode i njen najdragoceniji ukras. Ova planina se pruža uz tok Dunava u pravcu zapad-istok u dužini od preko 80 km, a najviši vrh je Crveni čot (539 m). Na njenim padimama i proplancima prostiru se vinogradi i voćnjaci, a oni najviši deiovi, iznad 300 m nalaze se pod gustim listopadnim šumama. Doline su prekrivene travnatim livadama i žitnim poljima.
Prirodne lepote Fruške gore koja ima izuzetno povoljan položaj doprinele su da ova planina po stane jedna od najpoznatijih izletničkih centara. Pored svojih prirodnih lepota Fruška gora pru ža izvanredne doživljaje poštovaocima istorijskih spomeniika i ljubiteljima starina.
U II svetskom ratu kada je cela Evropa bila okupirana, Fruška gora ni u jednom momentu ni je cela bila pokorena. U njoj je uvek bio jedan deo slobodne teritorije. O tim slavnim danima u svakom fruškogorskom selu postoji spomenik, a Fruška gora u svojim nedrima čuva najslavnije sinove i kćeri koji su za slobodu naše zemlje dali svoje živote.
Zbog toga što je Fruška gora bila simbol partizanske borbe, fašisti su vršili pojačan teror nad narodom koji je živeo po fruškogorskim selima. Tako su potpuno spaljena sela Velika Remeta, Grgeteg, Ledinci, Grabovo i Bešenovski Prnjavor.
Fruska gora je bila poprište stalnih borbi sa neprijateljem. Naročitosu u toku 1942. godine vođene teške borbe u kojima je poginuo veliki broj neprijatelijiskih vojmiika i oficira, a takođe i mnogi pripadnici fruškogorskih partizanskih jedinica.
O Fruškoj gori su spevane mnoge pesme. Ona je pružila utočište narodu Srema koji je bežao ispred fašističkog terora, a predstavljala je novi dom za sve one koji su želeli da se bore za slobodu. Poznata je izreka iz tih ratnih dana: »Pušku pa u Frušku«.
U Fruškoj gori su formirane mnoge partizanske jedinice, čak brigade. U nјoj su se nalazili štabovi partizanskih odreda iz Srema, Glavni štab za Vojvodinu, bolnice i druge organizovane snage narodnooslobodilačkog rata.
ZNAČAJNA MESTA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA NA FRUŠKOJ GORI
IRIŠKI VENAC
Spomeniik borbi vojvođana u oslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji od 1941. do 1945. (rad akademskog vajara Sretena Stojanovića).
ZMAJEVAC
Položaj i osmatračnice Podunavskog narodmo-oslobodilačkog partizansikog odreda. 25. marta 1942. godine na ovom mestu vođena je borba sa fašističkim snagama koja je duboko odjeknula u narodu.
BRANKOVAC—BEOČINSKE LIVADE
U taku 1942. godine па ovaj teritoriji kretao se i čuvao je 2. vod 3. čete Fruškogorskog partizanskog odreda.
U poslednjoj ofanzivi neprijatelja na Frušku gonu u leto 1944. godine ла ovom mestu sukobili su se okupatorski tenkovi i Prvi bataljon 6. Vojvođansike brigade.
CRVENI ČOT
Ispod Crvenog čota povremeno su boravile čete Fruškogorskog partizanskog odreda. Na ovom
mestu 3. četa je 12. jula 1942. godine vodila bor be sa neprijateljsikim snagama u kojima je protiv nje upotrebljena i avijacija.
REJON ŠUME MRAMOR
Ovde se nalazi spoimenik narodnom heroju Bošku Palkovljeviču Pinkiju koji je 10. aprila 1942. godine na ovom mestu zajedno sa Simom Lužajićem pogimuo braneći povlačenje naroda iz Male Remete u šumu.
KRALJEVAC—LIPOV ČOT
Na prostonu oko Lipovog čota od 1941. godine do kraja rata boravili su odredi i brigade, a povremeno i glavni štab NOV i PO Vojvodine. U toku celog rata, za vreime ofanziva postojao je ovde zbeg u koji se sklanjao narod iz sela: Jazak, Mala Remeta, Stejanovci, Bešenovački Prnjavor, Rakovac, Ledinoi i Vrdnika.
CER I LETENKA
Bili su boravište Fruškogorskog narodnooslobodilačkog partizanskog odreda 1942. godme. Povremeno je boravište samostalnih partizanskih jedinica 1943. i 1944. godine i mesto masovnih susreta partizana i naroda iz okolinih sela.
ŠIROKI DO
Za vreme rata na Širokom Dolu boravile su partizanske jedinice i održavana vojna, partijiska i druga savetovanja, a povremeno su ovde bili Glavni štab NOV i PO Vojvodine i saveznička vojna misija.
Na širokom Dolu nalazi se spomenik i grob Vitasović Radnke-Lepinjice. koja je pogimula u borbi na Janoku u leto 1943. godine.
U neposrednoj blizini nalazila se partizaniska bolnica, pekara i mlin Fruškogorskog NOP odreda.
HAJDUČKI BREG
Privremeno boravište Fruškogorskog NOP odreda.
GLAVICA
Posle organizovanog bekstva iz Mitrovačke kaznione politički osuđenici sa grupom partizana i političkih radnika došli su na Glavicu i tu našli potrebno utočište.
JABUKA
Ovaj prostor je ime dobio po starom stablu divlje jabuike. Tu su vođene borbe sa nepriijate ljem od leta 1942. godine do kraja rata. Za vreme ofanziva narod je po okolnim šumama pravio zbegove.
Na ovom mestu održan je 1. maja 1943. godie veliki mitimg kome su prisustvovali borci i narod Srema i Podunavlja. Sredinom avgusta iste godine pored velikog mitinga održana je i smotra omladinskih radnih četa iz iriškog sreza.
VARMEČKI ČOT
Septembra 1941. godine na ovom mestu je formiran Fruškogorski partizanski odred. Mesto je obeleženo spomen pločom.
ČEREVIĆKA KARLICA
Prvi partizanaki logor Fruškogorskog odreda 1941.
TESTERA
Mesto sastajanja partizana sa narodom Čerevića, Banoštora i Beočina.
RAVNE
Na ovom mestu su se marta 1942. godine prvi put sastali borci Fruškogorskog i Podunavskog partizanskog odreda. U геоnu Ravni, Đurđinog groba i Laništa od 1942. godine do kraja rata radio je povremeni a od 1944. godime stalni vojni sud.
CIGANSKI LOGOR
Ime je dobio po Ciganima iz okolnih sela koji su pred fašističkim terorom našli utočište u 4. četi Fruškogorskog odreda. Na Ciganskom logoru su smešteni ranjenici I Vojvođanske brigade koji su posle povratka brigade u Bosnu upućeni na lečenje u Italiju.
SVILOŠKA KAPIJA
Na izlazu iz šume prema Svilošu za vreme rata postojalo je stražarsko mesto sa kojeg je
ossmatrano kretanje neiprijatelja za vreme vršidbe žita. Tu su vođene velike borbe sa neprijateljiskim tenkovima u novembru 1943. godine za vreme izvlačenija ranjenika iz Grabova i Sviloša.
LEŽIMIRSKA KAPIJA
Bila je jedan od položaja 4. čete Fruškogor skog odreda 1942. godime. U velikoj ofanzivi 1942. godine (Operacija Fruška gora) neprijatelj je po svaku cenu želeo da zarobi veliku crvenu zastavu, koja je na ovom mestu dugo lepršala i ostala neosvojena iako je partizanska desetina koja je želela i morala da je sačuva, ostala prepolovljena.
ROHALJ BAZE
Dobile su ime po prezimemu Rohalj iz Starog Divoša. Bile su reon 2. čete i mesto gde je for
mirana 5. četa Fruškogorskog partizanskog odreda. U leto 1944. godine VII Vojvođanska brigada vodila je žestoku borbu sa neprijateljem. Na ovo mesto su pristizali dobrovoljci iz Bačke, Baranje
i Beograda i drugih mesta Srbije, kao i transporti hrane za istočnu Bosnu. Na Rohalj bazama se nalazila partizanska radionica kao i baze hrane tokom celog rata.
Podignut је spomenik i spomen kuća.
KULTURNO ISTORIJSKI SPOMENICI
Predstavnici srpskog srednjovekovnog neimar stva su fruškogorski manastiri. Do II svetskog rata bilo ih je 16 a u ratu je veliki broj umišten ili teško oštećem. Ovi manastiri su nekada bili veoma jaki centri kulture i prosvete srpskog življa u ovom kraju. Bogate riznice, biblioteke i fresske iz XVI, XVII i XVIII veka delimično su sačuvane u manastirima: Krušedolu, Velika Remeta, Grgeteg, Hopovo, Beočin, Rakovac, Jazak, Mala Remeta, Privina glava. Svi ovi manastiri i danas iimajiu svoje vernike i svakom posetiocu pružaju mogućnost da se uveni u bogatu tradiciju ,prosvećivanja i razvoja kulture naroda ovoga kraja.
